Zawory sterujące natężeniem przepływu, do których zalicza się także zawory rozdzielające, to jedne z głównych elementów każdego układu pneumatycznego. Zgodnie z Normą PN-73/M-73020, są one sklasyfikowane jako elementy sterujące obwodu pneumatycznego – dotyczy to zarówno układów napędowych, jak i obwodów sterujących.

Budowa układów pneumatycznych

Jak sama nazwa sugeruje, medium roboczym w obwodach pneumatycznych jest sprężone powietrze lub inny gaz, ew. mieszanka gazów. Takie rozwiązanie staje się coraz bardziej popularne w przemyśle, co jest zasługą m. in. o wiele większego bezpieczeństwa osób obsługujących maszyny wyposażone w napęd pneumatyczny (brak ryzyka porażenia) czy, co oczywiste, łatwą dostępność powietrza i brak konieczności zwracania go do sieci.

Oprócz elementów sterujących, Norma PN-73/M-73020, zatytułowana „Napędy i sterowania hydrauliczne i pneumatyczne — Elementy i zespoły hydrauliczne i pneumatyczne — Ogólny podział i oznaczenie” definiuje także elementy wykonawcze, czyli silniki i siłowniki pneumatyczne oraz elementy pomocnicze. Istotną kwestią jest zrozumienie zasady działania i funkcji poszczególnych komponentów układu, zwłaszcza, że samych zaworów jest wiele typów i rodzajów a każdy z nich ma inną charakterystykę i przeznaczenie.

Rodzaje zaworów rozdzielających

Od ich właściwego doboru i prawidłowego działania nierzadko zależy poprawna praca całego układu czy maszyny, dlatego wiedza ta jest bardzo ważna do zrozumienia podstaw działania obwodów pneumatycznych. Zawory rozdzielające są jednym z rodzajów zaworów do sterowania kierunkiem przepływu, do których zalicza się również m. in. zawory zwrotne, przełączniki obiegu czy zawory odcinające.

Wyróżnia się zawory 2-położeniowe i 3-położeniowe, zależnie od tego, ile jest położeń elementu sterującego (którym zazwyczaj jest tłok zamykający lub otwierający poszczególne drogi przepływu. Co istotne, istnieją także różne odmiany zaworów rozdzielających 3-położeniowych, zależnie od działania i funkcji środkowego położenia.

Sterowanie zaworów pneumatycznych

Wszystkie zawory można dodatkowo podzielić ze względu na sposób ich sterowania. Na rynku dostępne są zawory ręczne, o sterowaniu elektrycznym, mechanicznym, ciśnieniowym lub stanowiące kombinację tych metod (sterowanie mieszane).

Jest to bardzo istotny parametr, zwłaszcza jeżeli zależy nam na pełnej automatyzacji i autonomicznym sterowaniu układu lub maszyny. W takim przypadku dobrym rozwiązaniem mogą okazać się elektrozawory, gdzie ruch tłoka powodowany jest podaniem napięcia na cewkę, podobnie jak np. w styczniku.

Artykuł powstał we współpracy z OBREiUP